Gojenie się ran – dlaczego rany trudno się goją

Jeżeli rana goi się dłużej niż 4 tygodnie, przyczyny zazwyczaj upatruje się w istniejących schorzeniach, które mogły zostać niezauważone i nieleczone.  Zasadniczo możemy wyróżnić 6 powodów, dla których rany nie goją się.

Słabe krążenie krwi

W sytuacji, gdy dopływ krwi do żyły jest zaburzony dochodzi do jej niedotlenienia i proces gojenia się nie przebiega prawidłowo.

Niewydolność tętnicza (w której występuje zaburzony dopływ krwi do rany przez tętnice) i niewydolność żylna (zużyta krew nie może płynąć do serca przez żyły) utrudniają proces gojenia się ran.

Na przykład, w niewydolności żylnej, zastawki wewnątrz żył zapobiegające cofaniu się krwi, nie działają prawidłowo. W takiej sytuacji krew i płyny gromadzą się w kończynach dolnych.  Stosowane mogą być różne rodzaje terapii uciskowej, w tym pończochy i produkty uciskowe, manualny drenaż limfatyczny i czy pompy perystaltyczne, aby usprawnić odpływ i doprowadzić do wymiany krwi i płynów, co umożliwi odpowiednie odżywienie tkanek i zagojenie rany.  Flebolog może zalecić wykonanie ablacji niewydolnej żyły, w wyniku której dochodzi do całkowitego jej zamknięcia. Wtedy krew i płyny przepływają zdrowszymi żyłami.

Zakażenie

Zakażenie to namnożenie bakterii, wirusów lub grzybów w miejscu rany, które hamują naturalne i szybkie jej gojenie. Zwykle, gdy przedostają się one do rany są szybko niszczone przez miliony białych krwinek, które organizm produkuje każdego dnia. Gdy jednak wystąpi jeden lub więcej czynników wymienionych w tym artykule, jak na przykład słabe krążenie krwi, infekcje mogą być trudne do leczenia. Zwłaszcza gdy infekcja ma źródło w kości i szpiku kostnym (zapalenie kości i szpiku). Zakażenie postępuje i dochodzi do powierzchni skóry tworząc zmianę lub wrzód. W tym przypadku zdiagnozowanie rodzaju bakterii jest kluczem do zwalczenia infekcji. Doskonała pielęgnacja ran i wdrożenie antybiotykoterapii to niezwykle ważne elementy. Usunięcie zakażonych tkanek, stosowanie odpowiednich specjalistycznych i bakteriobójczych opatrunków pochłaniających wydzielinę oraz w niektórych przypadkach włączenie terapii podciśnieniem ( VAC), to główne zadania leczącego lekarza i pielęgniarki.

Obrzęk

Obrzęk polega na gromadzeniu się płynu w przestrzeni pozakomórkowej oraz jamach ciała i zwykle występuje w kończynach dolnych co wiąże się oczywiście z grawitacją. To nagromadzenie płynu jest zwykle spowodowane niewydolnością żylną i stanowi ryzyko wystąpienia owrzodzeń (owrzodzeń żylakowych). Kiedy powstają owrzodzenia, obrzęk jest również główną barierą w sprawnym gojeniu poprzez blokowanie przepływu składników odżywczych.

Podobnie jak w przypadku słabego krążenia zastosowanie mogą mieć leczenie uciskowe, w tym manualny drenaż limfatyczny, terapie uciskowe i lekarstwa. Po usunięciu obrzęku może wystąpić prawidłowe gojenie się ran.

Niedożywienie białkowe

Tak jak nie można zbudować domu bez odpowiednich materiałów i elementów takich jak cegły czy fundamenty, tak ciało nie może budować nowych tkanek bez odpowiedniej podaży białka.  W rzeczywistości, ten powód utrudniający gojenie się ran jest często tym najbardziej pomijanym.

Stosowanie przeszczepów, płatów, specjalnych kompresów i środków oczyszczających może działać i leczyć rany tylko w takim stopniu, w jakim pozwala im na to stan odżywienia organizmu. Tak wiec w przypadku istnienia niedożywienia i niedostatecznej ilości białka w diecie, proces gojenia ran będzie zakłócony, dopóki te niedobory nie zostaną skorygowane.

Oznacza to, że aby zachodziło sprawne leczenie rany, niezbędny jest znaczny wzrost spożycia białka w stosunku do ilości koniecznej do normalnego funkcjonowania organizmu. W rzeczywistości,  potrzebna ilość samego białka może być nawet trzy razy większa od rekomendowanego dziennego zapotrzebowania.

Powtarzające się urazy rany

Gdy dochodzi do powtarzających się urazów, na przykład w przypadku wielokrotnych uderzeń lub ocierania o powierzchnię, może dojść do wydłużenia procesu gojenia ran lub całkowitego jego zatrzymania. 

U pacjentów po urazie rdzenia kręgowego mogą pojawić się odleżyny spowodowane brakiem ruchu, przyjmowaniem tej samej pozycji podczas snu bez możliwości obracania się. W takich przypadkach częsta zmiana położenia ciała jest kluczowa w uniknięciu powstawania powtarzających się urazów rany. Dojdzie wtedy do poprawy krążenia krwi i powstaną sprzyjające warunki do prawidłowego gojenia się ran.

Cukrzyca

Chorzy na cukrzycę szczególnie narażeni są na trudności w gojeniu. Jest to fakt powszechnie znany, jednak dlaczego tak jest? Cukrzyca łączy ze sobą: niedokrwienie tkanek z powodu zmian w naczyniach dużych oraz małych. Zaburzenia dopływu krwi są także spowodowane złą regulacją przepływu i omijaniem naczyń odżywiających tkanki na skutek złej regulacji nerwowej, w czym wyraża się neuropatia cukrzycowa.  Do tych zmian w cukrzycy dołącza się zakażenie, na które tkanki w cukrzycy są szczególnie podatne. Tak powstaje miedzy innymi stopa cukrzycowa, o której napiszemy w kolejnym artykule.

Podsumowując, ważne jest, aby mieć świadomość jakie są powody, dla których rana nie chce się goić. Słabe krążenie, zakażenie, obrzęk, niedożywienie czy powtarzające się urazy oraz cukrzyca mogą sprawić, że proces gojenia jest poważnie zakłócony. Wyzwaniem jest rozpoznanie tych czynników, gdy występują oraz uświadomienie sobie, że mogą one współistnieć, co dodatkowo utrudnia proces leczenia.