Masaże ręczne i pneumatyczne

Etap I. – Terapia intensywna nazywana I fazą.

Stosuje się codzienny masaż manualny, połączony z kompresjoterapią w postaci wielowarstwowego bandażowania wykonywany za pomocą specjalnych bandaży nisko-rozciągliwych (non-stretch lub short-strech). Dołącza się do takiego leczenia ćwiczenia poprawiające odpływ chłonki. Faza ta stosowana jest do czasu, gdy nie możemy już dokonać większej redukcji obrzęku na tym etapie i trwa w zależności od zaawansowania zmian i czasu trwania obrzęku, a także zaawansowania włóknienia tkanek. Terapię może wspomagać Kinesio Taping (słowniczek), który jest nowoczesną formą techniki powięziowej. Na zakończenie tej fazy dobiera się odzież kompresyjną jaką są rękawy uciskowe, podkolanówki i pończochy uciskowe itp. Pacjent taką odzież musi nosić na co dzień. 

Etap II. – Terapia podtrzymująca nazywana też utrwalająco – optymalizującą czyli II faza.

Polega na wykonywaniu drenażu limfatycznego i bandażowaniu pacjenta raz w tygodniu celem pobudzenia układu limfatycznego do pracy. Terapia taka zabezpiecza pacjenta przed narastaniem obrzęku w czasie. Leczenie powinno być prowadzone przez całe życie pacjenta.

Kinezyterapia w obrzęku limfatycznym wspomaga istotnie leczenie. Odpowiednio dobrane ćwiczenia wspomagają drenaż limfatyczny prowadząc do poprawy ruchomości stawów uruchomienia powięzi i pompy mięśniowej. Ważne są także ćwiczenia oddechowe, które przez ujemne odpowiednie ciśnienie w klatce piersiowej usprawnia odpływ chłonki z oddalonych partii ciała. Ruch i ćwiczenia powinny być jednak umiarkowane, gdyż zbyt intensywne ćwiczenia zwiększają ilość płynu tkankowego, a w konsekwencji nagromadzenie chłonki.

Kinezyterapia, a więc odpowiednie ćwiczenia, powinny obejmować także mięśnie i powięź. Odpowiednie napięcie mięśni uzyskiwane przez takie techniki jak energizacja mięśniowa uzyskiwana między innymi przez hamowanie zwrotne oraz relaksację mięśni po izometrycznym ich skurczu (napinanie w bezruchu), służy drenażowi chłonki. Do tych ćwiczeń włączenie rozciągania skóry i tkanki podskórnej oraz głębszych warstw powięzi umożliwia wzrost przesuwalności powięzi względem tkanek, co uruchomia i uaktywnia drenaż chłonki.

Leczenie obrzęku nie może być skuteczne bez aktywnego zaangażowania pacjenta. Odpowiednia edukacja i zastosowanie autoterapii zapobiega narastaniu obrzęku. Wiedza na ten temat pozwala unikać urazów i ochronę obrzękniętych tkanek, unikania ich przegrzewania oraz odpowiednie dozowanie wysiłku. Pacjent powinien być szkolony w zakresie technik automasażu, sposobów bandażowania i stosowania produktów uciskowych oraz zestawu ćwiczeń umożliwiającego drenaż limfatyczny. Wiedza na temat drenażu ułożeniowego bez napięcia mięśni oraz odpowiednie ćwiczenia izometryczne z odpowiednio długo trwającą relaksacją usprawnia odpływ chłonki.

Zaawansowanym stanem obrzęku limfatycznego jest występujący chłonkotok zagrażający infekcją. Jak sobie z nim radzić?

W tych stanach bezpośredni masaż limfatyczny nie jest możliwy. Początkowo drenaż ułożeniowy, a następnie bandażowanie warstwowe z zastosowaniem opatrunków chłonnych ratuje takich pacjentów przed zaawansowanymi infekcjami i pogłębianiem się schorzenia w jego ostrej fazie. Leczenia dopełnia w takich przypadkach drenaż pneumatyczny.