Obrzęk limfatyczny kończyn dolnych
Obrzęk to nadmierna ilość płynu gromadzącego się w tkankach i skórze. Obrzęk limfatyczny to obrzęk, który pojawia się, ponieważ układ limfatyczny nie działa prawidłowo. Najczęściej występuje obrzęk limfatyczny nóg – w tym stopy i kostki. Istnieje kilka różnych przyczyn. Obrzęk limfatyczny może być pierwotny (rzadko) lub wtórny. Gdy leczenie nie zostaje wdrożone, konsekwencje mogą być bardzo poważne. Powstają palce kiełbaskowate, postępujący obrzęk obejmuje wyższe części stopy, kostki, podudzia. Zaawansowanym stadium obrzęku limfatycznego jest słoniowacizna, która obejmuje również zmiany zwyrodnieniowe i martwicze.
Obrzęk limfatyczny – jakie są jego przyczyny?
Często przyczyny nie da się określić, mówimy wtedy o obrzęku limfatycznym idiopatycznym . Wśród znanych przyczyn wyróżniamy takie jak:
- Słabe naczynia limfatyczne od urodzenia, czasami jest to dziedziczne, chociaż sam obrzęk może pojawiać się dopiero w wieku dojrzałym
- Niektóre infekcje mogą powodować uszkodzenie układu limfatycznego, np. paciorkowce powodują infekcje naczyń limfatycznych oraz miejscowe zmiany zapalne skóry
- Niektóre inwazje pasożytnicze (głównie w krajach tropikalnych)
- Zmiany nowotworowe obejmujący układ limfatyczny
- Nieuniknione uszkodzenie układu limfatycznego w wyniku operacji lub radioterapii
Kiedy układ limfatyczny nie funkcjonuje prawidłowo, chłonka ma utrudniony odpływ i w przestrzeni międzykomórkowej gromadzi się woda, białko i produkty metaboliczne. Niektóre białka mogą stymulować tworzenie się tkanki włóknistej i procesy zapalne. Może wtedy dojść do obrzęku nogi, na nodze może pojawić się wybrzuszenie, zaczerwienienie, dyskomfort i sztywność pod skórą. Kiedy obrzęk jest ciężki między opuchniętymi obszarami mogą powstawać głębokie fałdy. W cięższych przypadkach płyn może wyciekać przez skórę, w takich miejscach mogą wystąpić miejscowe uszkodzenia skóry zwane owrzodzeniami.
Czy obrzęk limfatyczny można wyleczyć?
Obrzęku limfatycznego nie można wyleczyć z powodu uszkodzenia układu limfatycznego, jednak stan pacjenta może być kontrolowany. Leczenie jest czasochłonne i trudne, obrzęki mają tendencję to nawrotów oraz nasilania się. Leczenie wymaga również zaangażowania pacjenta. Celem leczenia jest poprawa drenażu płynu, zmniejszenie obrzęku kończyny i stałe kontrolowanie obrzęku. Leczenie zależne jest od stanu zdrowia pacjenta. Obejmuje m.in. właściwą pielęgnację skóry, przyjmowaniu leków, bandażowanie lub noszenie pończoch uciskowych, a także wykonywanie ćwiczeń i drenażu limfatycznego. Leczenie musi być regularne i konsekwentne. Duże znaczenie odgrywa tu fizjoterapeuta. Prawidłowe leczenie powinno się zaczynać u odpowiednio wykształconego fizjoterapeuty, który nie tylko wykona profesjonalny drenaż limfatyczny ręczny, ale także zastosuje masaże pneumatyczne, a przy pomocy niskorozciągowych bandaży typu non-stretch zredukuje istniejący obrzęk, co umożliwi dobranie odpowiednich produktów uciskowych. Nadwaga to dodatkowe obciążenie, które pogłębia istniejące obrzęki ograniczając efektywny ruch pacjenta. Zaleca się zatem, aby osoby z nadwagą podjęły próby pozbycia się nadprogramowych kilogramów.
Dlaczego należy odpowiednio dbać o skórę?
Dbanie o skórę konieczne jest z kilku względów. Małe pęknięcia sprzyjają przedostawaniu się do skóry różnych drobnoustrojów, które mogą wywoływać infekcje naczyń limfatycznych.
Objawami zapalenia tkanki łącznej są m.in. zaczerwienienie, ból, uczucie gorąca, wybroczyny. Nogi stają się jeszcze bardziej opuchnięte niż zwykle. Tym objawom może towarzyszyć złe samopoczucie, drżenie lub objawy grypopodobne. W takim przypadku należy zgłosić się do lekarza, który wdroży leczenie antybiotykowe. Dbając o skórę możemy zmniejszyć ryzyko infekcji. Stosowanie emolientów (silnie nawilżających i natłuszczających produktów kosmetycznych tworzących na skórze ochronny film) pomoże zachować elastyczność skóry, zapobiegać pęknięciom i wysychaniu. Powinno się również unikać skaleczeń, otarć i zachować ostrożność podczas obcinania paznokci. Obszar między palcami stóp powinien być codziennie myty i dokładnie oglądany, a by w zarodku leczyć ewentualne pęknięcia skóry i miejscowe stany zapalne. Grzybica stóp również może umożliwić przedostanie się bakterii, powinna zatem być właściwie leczona. Podobna ostrożność tyczy się przesuszonej skóry i pęcherzy na podeszwach stóp. Konieczne jest stosowanie odpowiednich kremów i preparatów przeciwgrzybicznych, które przepisze lekarz.
Dlaczego ćwiczenia są ważne?
W przypadku, gdy przebywamy w pozycji siedzącej lub stojącej przez dłuższy okres czasu, chłonka ma problem z odpływem i gromadzi się w naszych nogach. Ruch jest ważny, ponieważ mięśnie w nogach działają jak pompy, które przeciwdziałają temu efektowi i przyspieszają przepływ limfy. Podczas odpoczynku powinniśmy siedzieć z uniesionymi nogami – do poziomu bioder lub wyżej. Jeśli musimy stać przez dłuższy czas, unośmy się na palcach stóp. Jest to proste ćwiczenie, ale pomaga w pracy mięśni łydek i korzystnie wpływa na przepływ chłonki .
