Powikłania związane z zakażeniem rany oraz ich leczenie

Rana powstała na skutek przerwania ciągłości skóry lub błony śluzowej wymaga odpowiedniej higieny oraz pielęgnacji. Niestosowanie się do zalecanych procedur oraz doprowadzenie do jej zanieczyszczenia może spowodować rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych, a w konsekwencji przyczynić się do rozwoju poważnego zakażenia i związanych z nim powikłań, w tym ciężkiego uogólnionego zakażenia. Powstanie rany może być związane z wykonaniem operacji chirurgicznej, wypadkiem czy niefortunnym zdarzeniem. Właściwe dbanie o ranę oraz zachowywanie zasad bezpieczeństwa umożliwia prawidłowy przebieg procesu gojenia oraz właściwą rekonwalescencję. Z kolei zakażenie rany oraz rozwój infekcji i stanu zapalnego znacznie utrudniają regenerację skóry, predysponując do wystąpienia niekorzystnych komplikacji.

Istnieją różne stopnie infekcji ran, w tym powierzchowne, gdy infekcja występuje tylko w obszarze skóry oraz głębokie (infekcja sięga głębiej niż skóra i obejmuje także inne tkanki). W zapobieganiu zakażeń i leczeniu ran najczęściej stosuje się dedykowaną antybiotykoterapię, zarówno miejscową, jak i ogólną.

Zakażenie rany – powikłania związane z zakażeniem rany

Zakażenie rany predysponuje do wystąpienia poważnych powikłań, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia, dlatego wszelkie niepokojące objawy należy natychmiast skonsultować ze specjalistą.

Ropienie rany

Jednym z najczęstszych objawów zakażenia rany jest jej ropienie – pojawienie się płynu zwykle o żółtawym zabarwieniu i nieprzyjemnym zapachu, które wydłuża proces gojenia rany i może zwiększać prawdopodobieństwa powstania nieestetycznej blizny. Ropienie rany wiąże się także z ryzykiem wystąpienia ogólnego zakażenia (rozprzestrzenienia się infekcji), zwłaszcza gdy dojdzie do zainfekowania antybiotykoodpornymi szczepami bakterii. Postępowanie terapeutyczne w tym przypadku obejmuje głównie antybiotykoterapię ogólną, drenaż ropy lub procedurę chirurgicznego oczyszczenia rany.

Tężec

Tężec to poważna choroba zakaźna, która wywoływana jest przez toksynę tężcową produkowaną przez laseczki tężca (Clostridium tetani). Bakterie te mogą przetrwać w środowisku przez długi czas i są obecne głównie w glebie, ściekach i odchodach zwierząt. Infekcja najczęściej występuje po dostaniu się bakterii do organizmu przez rany zanieczyszczone glebą lub odchodami, a także skaleczenia, oparzenia i ukąszenia zwierząt. Zakażenie może również wystąpić po niektórych procedurach medycznych, jeżeli nie zostały wykonane w odpowiednio sterylnych warunkach.

Objawy tężca zwykle pojawiają się w ciągu kilku lub kilkunastu dni od zakażenia i są dość charakterystyczne – obejmują przede wszystkim sztywność mięśni, która występuje szczególnie w okolicy szczęki i szyi (szczękościsk, uśmiech sardoniczny), a także bolesne skurcze mięśni. Może pojawić się także gorączka, nadmierne pocenie się czy zaburzenia rytmu serca oraz krążenia. Leczenie choroby zwykle polega na usunięciu martwej tkanki i zanieczyszczeń, podaniu antybiotyków i chemioterapeutyków, a także zastrzyku – antytoksyny tężcowej, zapobiegającej dalszemu rozwojowi choroby. Niekiedy lekarz może zdecydować także o zastosowaniu leków przeciwbólowych, środków relaksujących mięśnie oraz (w ciężkich przypadkach) o leczeniu na oddziale intensywnej terapii.

Tężcowi można zapobiegać poprzez przyjęcie szczepionki przeciwtężcowej oraz zastrzyku przeciwtężcowego w przypadku doznania głębokiego zranienia lub zaobserwowania u siebie początkowych objawów zakażenia rany.  

Zgorzel gazowa

Zgorzel gazowa to poważna choroba, którą wywołują bakterie z rodzaju Clostridium, najczęściej laseczki zgorzeli gazowej (Clostridium perfringens). Te bakterie beztlenowe rozwijają się m.in. w głębokich, zanieczyszczonych ranach, a infekcja może wystąpić po urazach z naruszeniem ciągłości skóry, operacjach chirurgicznych czy zastrzykach przeprowadzonych bez zachowania właściwych procedur higienicznych. Zakażenie to powoduje rozkład tkanek miękkich w organizmie, któremu towarzyszy produkcja gazu przez bakterie.

Objawy zgorzeli gazowej mogą rozwijać się bardzo szybko, często w ciągu kilku godzin od infekcji i obejmują silny ból oraz obrzęk w obszarze zakażenia, zmieniającą się barwę skóry, napięcie tkanek wokół rany, uczucie obecności pęcherzyków wypełnionych płynem pod skórą,

Któremu towarzyszy „chrupanie” lub „trzaskanie” przy dotyku. Stan chorego może szybko się pogarszać, prowadząc do wystąpienia gorączki, dreszczy, zmęczenia i silnego osłabienia, a także utraty świadomości – splątania i dezorientacji.

Leczenie zgorzeli gazowej wymaga natychmiastowej interwencji medycznej i zazwyczaj obejmuje:

• chirurgiczne usunięcie martwiczych tkanek, aby zatrzymać rozprzestrzenianie się infekcji,
• antybiotykoterapię (zwykle leki podawane są dożylnie),
• tlenoterapię hiperbaryczną, która polega na wdychaniu czystego tlenu w warunkach zwiększonego ciśnienia atmosferycznego w specjalnej komorze. Tlenoterapia może zwiększyć poziom tlenu w tkankach i skutecznie zniwelować zakażenie bakteryjne, a także wspomagać gojenie,
• wsparcie funkcji życiowych i leczenie wspomagające.

Zapobieganie zgorzeli gazowej polega na odpowiedniej pielęgnacji ran, szybkim reagowaniu na głębokie lub zanieczyszczone rany, utrzymaniu dobrej higieny i unikaniu czynników ryzyka, które mogłyby doprowadzić do zakażenia. Choć zgorzel gazowa jest rzadkim powikłaniem rany, stanowi poważne zagrożenie zdrowia i życia, dlatego często kończy się zgonem. Niezbędne jest szybkie rozpoznanie i natychmiastowe rozpoczęcie leczenia, często uwzględniającego chirurgiczne usunięcie zainfekowanej tkanki.

Zakażenie rany gronkowcem złocistym

Zakażenie rany gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus) jest powszechnym problemem, związanym z wystąpieniem takich objawów jak zaczerwienienie, obrzęk, ciepło i ból w miejscu zakażenia, tworzenie się ropnia, gorączka i osłabienie.

Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym zależy od stadium zaawansowania infekcji oraz od wrażliwości bakterii na antybiotyki. Postępowanie terapeutyczne obejmuje przede wszystkim antybiotykoterapię (podczas której bardzo ważny jest odpowiedni czas trwania leczenia), chirurgiczny drenaż ropnia (jeśli wystąpiło ropienie rany), a także ciągłe monitorowanie stanu zdrowia pacjenta. Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem (na przykład dermatologiem) w przypadku podejrzenia zakażenia rany gronkowcem złocistym, ponieważ nieleczona infekcja może prowadzić do poważniejszych komplikacji, takich jak sepsa czy zakażenie głębszych tkanek.

Sepsa (posocznica)

Jednym z najpoważniejszych powikłań infekcji rany jest sepsa, czyli uogólniona reakcja zapalna organizmu w odpowiedzi na zakażenie, w tym zakażenie bakteryjne, będące skutkiem przedostania się bakterii do organizmu przez skórę (zwykle rany i oparzenia). Objawy sepsy zależą od stadium zaawansowania, ale zwykle obejmują takie symptomy jak gorączka, przyspieszony oddech i tętno, dezorientacja, senność i niedociśnienie.

Leczenie sepsy wynikającej z zakażenia rany uwzględnia:

• stosowanie antybiotyków – antybiotykoterapia ma kluczowe znaczenie w leczeniu sepsy i zazwyczaj rozpoczyna się je natychmiast po postawieniu diagnozy. Wybór antybiotyku zależy m.in. od podejrzewanego źródła zakażenia,
• chirurgiczne usunięcie zakażonych tkanek,
• wspomaganie funkcji narządów – podawanie dożylnych płynów w celu utrzymania prawidłowego ciśnienia krwi, leków wspomagających czynność serca oraz inne formy leczenia w zależności od stanu chorego. Pacjenci z sepsą często wymagają opieki na oddziale intensywnej terapii.